Rekor seviyelerde seyreden yakıt fiyatlarından sonra daha da dikkat eder olduğumuz yakıt tasarrufu konusunda önemli noktalardan biri de tabii ki araç seçimi.
Manuel araçların daha fazla yakıt ekonomisi sağladığını düşünüyorsanız, orada bir durmalı ve içeriğimizi okumalısınız. Unutmayın ki teknoloji gelişirken bazı efsaneler de değişiklik gösterebiliyor. İyi de nasıl? Gelin konuyu derinlemesine inceleyelim.
Önce işin teknik kısmından başlayalım ve manuel ile otomatik viteslerin çalışma prensibine bakalım.
Motorun gücünü tekerleklere aktaran karmaşık bir mekanizma olan otomatik şanzıman sistemi; hidrolik sıvı kullanarak güç aktarımını sağlayan tork konvertörü, çeşitli diş setleri ve bu dişliler arasında vites değişikliği yapılmasını kontrol eden bir hidrolik kontrol ünitesinden oluşuyor.
Otomatik şanzımanda vites değişiklikleri, sürücünün müdahalesine gerek kalmadan pürüzsüz ve sürekli şekilde gerçekleştiriliyor. Araç hızlandıkça veya yavaşladıkça, şanzıman da otomatik olarak daha yüksek veya daha düşük bir vitese geçiş yapıyor.
Manuel vitesli araçlarda ise sürücü, motor gücünü ve vites değişikliklerini doğrudan kontrol ediyor. Motor, debriyaj, vites kutusu ve sürücünün koordineli eylemleri ile gerçekleşen vites değişiminde, sürücü önce debriyaj pedalına basıyor ve motor ile şanzıman arasındaki bağlantıyı kesiyor. Vites seçilerek motor gücünü tekerleklere aktaracak olan dişli çarklar da seçilmiş oluyor ve ardından debriyaj bırakılarak gaz veriliyor.
Özellikle tecrübeli sürücülerin, manuel şanzımanlı araçların motorun çalışma verimliliğini optimize ederek yakıt tasarrufu sağlaması mümkün hâle gelir. Ancak bu dediğimiz biraz eskide kaldı. Yani en azından bir kısmı.
Otomatik vitesli araçların neden daha fazla yakıt tükettiği söyleniyor?
Neden böyle söyleniyor çünkü bunu diyenler geleneksel otomatik şanzımanlarda kaldı. Otomatik vitesli arabalarda debriyaj yerine tork konvertörü bileşeni kullanıldığından bahsetmiştik. Gücü tekerleklere ileten dişli kutularının dezavantajı da aslında ağır ve verimsiz olmaları.
Yakıt ekonomisinin can düşmanları arasında ağırlık ve verimsizlik olduğunu düşününce de “Otomatik vitesli araçlar daha fazla yakıt tüketir.” söylemi ortaya çıkıyor. Özellikle eski otomatik şanzımanlarda sadece 3 veya 4 vites bulunduğundan optimum devir aralığında kalmak daha zorluydu.
Ne değişti?
Otomatik vitesli arabalar çağ atladı. Artık sorunsuz vites değiştirmek ve olumsuz etkilerden kurtulmak için daha fazla güce sahip motorlar kullanılıyor. Otomatik şanzımanlı araçlara gelen farklı teknolojik değişiklikler var.
Bunlardan biri de tekli otomatik kavramalar. Bu sistemde debriyaj yerine elektronik bilgisayar kontrolü geliyor. Geleneksel otomatik şanzımanlara göre de aslında daha hafif ve daha ucuzlar. Tekli otomatik kavramaların dezavantajı ise bazen arabanın beyni hemen hangi viteste olması gerektiğini basmayabiliyor. Bu yüzden de vites değişiminde sarsıntı olabiliyor.
Çift otomatik kavramalar ise Porsche öncülüğü ile biliniyor. Tek otomatik gibi çalışan bu sistemde araç, değiştireceği vitesi önceden seçebiliyor. Böylelikle de neredeyse kesintisiz bir geçiş sağlanıyor. Hızlı ve yumuşak bir geçiş olsa da bu kavramanın tek dezavantajı, diğer şanzıman seçeneklerine göre daha maliyetli olması.
Bir de CVT şanzımanlar var. Sürekli Değişken Transaks (CVT) şanzımanlar, diğer vites kutularına göre biraz farklı çalışıyor. CVT, gücü motordan tekerleklere ileten tahrik kayışının konfigürasyonunu değiştiriyor. Bir dönem genellikle küçük şehir arabalarında kullanılsa da şimdilerde yüksek güçlü aile ve performans otomobillerde de tercih edilir hâle geldi.
Bu şanzıman türleri, yakıt ekonomisine nasıl katkı sağlıyor?
Eskiden vites kutularından dolayı da manuel araçların daha az yakıt tükettiği gerçeği vardı. Çünkü otomatik şanzımanlar ağırlık konusunda sınıfta kalıyordu. Ayrıca eski otomatik vitesli arabalarda vites sayısı genellikle 3’tü. Ancak şimdilerde modern otomatik şanzımanlarda 7, 8 ve hatta 9 vites bile bulunabiliyor.
Seçilebilen vites sayısının fazla olması da aracın en verimli devir aralığında kalma olasılığını da arttırıyor. Böylelikle de daha az ağırlık, daha iyi güç dağılımı, daha iyi vites seçme verimliliği ile beraber yakıt tasarrufu da beraberinde geliyor.
Ek olarak otomatik araçların yanı sıra artık manuel araçlarla aynı tabana sahip olmaları ve geliştirilmiş dişli oranları ile yarı otomatik araçlar da tercih sebebi oluyor. Bu araçlar sayesinde hem yakıt ekonomisi korunabiliyor hem de farklı arazi türlerine veya istenen performans seviyelerine uyum sağlayan modların da sahibi olunuyor.
Ne sürdüğünüz değil nasıl sürdüğünüz önemli.
Yakıt tasarrufu sağlamak sadece şanzıman sistemi ile de alakalı değil. Manuel vitesli bir araba kullansanız bile eğer profesyonel değilseniz, vitesi olması gereken zamanda değiştirmiyorsanız ve arabanızı yoruyorsanız da yakıtınızı çok çabuk tüketebilirsiniz.
Hangi aracı seçerseniz seçin yakıt ekonomisi sağlamak için bilmeniz gereken birçok şey var. Farkında olmadan aracınızdaki bazı değişkenler daha fazla yakıt tüketmenize neden olabiliyor. İlgili içeriğimize göz atarak hem aracınıza daha iyi bakabilir hem de yakıtınızı daha verimli kullanabilirsiniz.
Manuel mi otomatik vites mi araç almalıyım?
Bu içerikten sonra artık manuel şanzımana sahip araçların artık yakıt verimliliğini daha iyi garanti etmediğini biliyorsunuz. İşiniz araç satın alma noktasına geldiğinde eğer seçeneklerinizden birisi modern otomatik vites bir araç ise yakıt ekonomisinin yanı sıra başka faktörleri göz önüne almalısınız.
Kısaca manuel ve otomatik vitesli araçların avantaj ve dezavantajlarına değinerek içeriğimizin sonuna yaklaşalım.
Manuel vitesli araç avantajları
- Manuel vites, sürücüye aracın kontrolünü maksimum düzeyde sağlar. Motor gücü ve vites değişiklikleri üzerinde doğrudan kontrol, özellikle hızlanma ve yokuş çıkma gibi durumlarda avantajlıdır.
- Manuel şanzımanlar, otomatiklere göre genellikle daha az karmaşık yapıdadır ve arızalandıklarında tamir maliyetleri daha düşük olabilir.
- Manuel vitesli araçlar, otomatik vitesli araçlara göre genellikle satın alma fiyatı açısından daha ekonomiktir.
Manuel vitesli araç dezavantajları
- Manuel vites kullanmayı öğrenmek, özellikle yeni sürücüler için zorlayıcı olabilir. Koordinasyon ve zamanlama gerektiren bir süreçtir.
- Yoğun trafik ve şehir içi kullanımda, sürekli vites değiştirme ve debriyaj kullanımı yorucu olabilir.
- Manuel vites, sürüşe daha fazla odaklanmayı gerektirir. Bu da bazı sürücüler için dikkat dağınıklığına yol açabilir.
Otomatik vitesli araç avantajları
- Otomatik vites, özellikle yeni başlayanlar ve yoğun trafikte sıkışıp kalan sürücüler için kullanım kolaylığı sağlar. Vites değiştirmek için ekstra bir efor gerektirmez.
- Uzun yolculuklar ve yoğun trafikte, otomatik vites sürüşü daha rahat hâle getirir. Sürücünün sadece gaz ve frenle ilgilenmesi yeterlidir.
- Modern otomatik şanzımanlar, optimizasyonları sayesinde bazı durumlarda manuel vitesli araçlardan daha hızlı hızlanma sağlayabilir.
Otomatik vitesli araç dezavantajları
- Manuel araç kullanma zevkini sevenler için otomatik vitesli araçlar birer dezavantaj konumda olabilir
- Otomatik şanzımanlar daha karmaşık yapıdadır ve bakım veya tamir gerektiğinde maliyeti daha yüksek olabilir.
- Otomatik vitesli araçlar, genellikle manuel vitesli araçlara kıyasla daha pahalıdır.
Tabii ki her iki aracın da farklı yönleri ve avantajları var. Kısaca bahsettiğimiz bu karşılaştırmanın yanı sıra asıl önemli konumuz yakıt ekonomisi konusunu da göz önüne alarak araç satın alabilirsiniz.
Sizin tercihiniz hangi şanzıman türü oluyor? Deneyimlerinizi ve yorumlarınızı bekliyoruz.
Arabalar hakkında bilmeniz gereken diğer içeriklerimiz: Değinmediğimiz konu kalmamış 🙂
